دانشجوی کارشناسی ارشد، علوم و مهندسی آبخیز، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
چکیده
روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی در تقویم مناسبت‌های محیطزیستی، ۱۷ ژوئن برابر با ۲۷ خرداد است. روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی از سال ۱۹۹۵ به منظور اطلاع‌رسانی درباره دلایل بیابان‌زایی و راه‌های مقابله با آن گرامی داشته می‌شود. آن چه کره‌ی زمین را تهدید می‌کند گسترش بیابان‌ها و بیابانی‌شدن مناطقی است که پیش از این جنگل، تالاب و غیره تخریب سرزمین به معنی کاهش یا از دست رفتن توان تولیدی یا اقتصادی اراضی دیم، مرتع، چراگاه، جنگل، بوته‌زار در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه‌مرطوب است خاک یک منبع‌طبیعی تجدیدناپذیر است که تشکیل آن میلیون‌ها سال طول کشیده‌است و از بین‌رفتن آن در طول حیات بشر قابل جبران نیست. به همین خاطر است که بیابان‌زایی و فرسایش خاک در کنار تغیرات اقلیمی و خشکسالی سه بحران محیطزیستی دنیای امروز هستند. بیابان زایی به دلایل مختلفی هم‌چون بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب و خاک از طریق فعالیت‌های کشاورزی، چرای بیش از حد دام، قطع درختان و جنگل‌زدایی، آبیاری و زهکشی نامناسب، تغییرات‌اقلیمی، بروز سیلاب‌های شدید و خشکسالی‌های متناوب رخ می‌دهد. فرسایش خاک ناشی از باد و یا آب، از بین‌رفتن پوشش‌گیاهی (بخصوص گونه‌های بومی هر منطقه)، افت کمی و کیفی آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن قنات‌ها، سبز نشدن بذرها در چندین مرحله بذرپاشی، بلند شدن گرد و خاک زیاد از یک منطقه (طوفان‌های گرد و خاک و افزایش ریزگردها)، کم شدن میزان بارندگی، از بین رفتن یا کوچ حیات‌وحش، کاهش حاصلخیزی خاک و افت توان تولید زمین‌های کشاورزی، هجوم ماسه‌های روان و خسارات ناشی از آن، بیکاری، گرسنگی و گسترش فقر و مهاجرت جوامع انسانی از عواقب گسترش بیابان‌ها هستند.
)